Wurdsjebakke

Witte jim dat jim noch in pear dagen tiid hawwe om nije Fryske wurden yn te stjoeren foar de wedstriid fan de oersetterstsjinst fan’e Europeeske Kommisje?

Foar 1 desimber moatte de ynstjoerings binnen wêze. Sjoch foar mear oer de wurde-optinkkriich dizze side: http://www.europesedagvandetalen.nl/pagina%201%20fr.htm

Men siket nije Fryske wurden foar de folgjende resinte Nederlânske neologismen:

bierbabe, dweilsoap, graaibonus, herriemeter, insectensnack, kijkfile, klimaatridder, oorbehoedsmiddel, ontschulden, pimpen, randstadpartij, roeptoeter, verhufteren, verpaarding, verstrippen, verwendicapte, voxpoppen, zoenzone, zomerdip, zwaairaam

Modieuze wurdsjes út’e Hollânske aktualiteit. Se litte goed sjen hoe linich it Nederlânsk, mei in komyske ûndertoan, nije wurden makket troch te boartsjen mei it libbene taalmateriaal. Fansels moat soks yn it Frysk ek kinne. Ik sil seker noch efkes in goai weagje foar dizze wedstriid. Mar net sûnder in bytsje in dûbeld gefoel.

Dat dûbelde sit him yn’e kar fan te ferfryskjen wurden. Bewust hat men keazen foar in nochal sekundêre foarm fan kréativiteit. Foar leuke nijfoarmingen yn it Nederlânsk Fryske wurden betinke. It befêstiget mar wer dat it Frysk altiten allinnich efter it Nederlânsk oanbongelet. Dat it Frysk as taal dochs net op eigen fuotten stean kin. 

Boppedat, der binne wurden tusken dy’t ik hielendal net koe. Witte jo wat voxpoppen ynhâldt?

Fúftich

Jawis, myn fyftichste blochke op myn Frysk Deiblôch. Ik hie earst yn’e plenning om dat ôfrûn wykein te skriuwen, mar wylst ik by myn âlden yn Tersoal yn’e tún siet, wie it waar dêr te moai foar. It hie oars hiel passend west en skriuw myn fúftichste stikje mei de Pinkster (ommers: hê pentekostê hêmera, 50ste dei, nei Peaske).

Eins is it ek de drokte dy’t my de lêste tiid wjerhâldt fan rigelmjittiger te blôchjen. (Eangje net, freonen fan’e Fryske blogosfear, ik bin net fan doel om ynkoarten samar út te naaien fan it net!) Miskyn moat ik noch even melde dat ik oare moarn hjir yn Grins myn MA-bul yn’e Klassike, Midsieuske en Renêssânse-Stúdzjes ‘hoopje te ûntfangen’. Ik bin der net ûnwis fan dat ik dy bul krij, mar sa seit men soks, no.

Noch efkes ien taalkundich aardichheidsje mar, oars giet it hjirre ek mar de hiele tiid oer mysels. Boppe dit blôchke sjochst mei grouwe letters Fúftich skreaun. Sa staverest dat dochs net, sille guon tinke, it moat fyftich wêze dochs…

It is fansels net sa dat ik ynienen net wit hoe te staverjen. Ik wit ek dat in protte minsken gewoan in /i/ sizze, en bin my derfan bewust dat de /ü/ dy’t ik útsprek in resintere ûntwikkeling is. Mar as twadde(memme)taalsprekker fan it Frysk hâld júst ik derfan wat ekstra distânsje te hâlden foar it Nederlânsk oer. Hjir op myn blôch skriuw ik fan begjin ôf dêrom substandert foarmen fan’e telwurden fúftjin en njontjin yn myn ôfslutende datumrigeltsjes.

Ik ferwachtsje boppedat dat it ôfwykjende eleminstje /füf/ de takomst hat. Fan it wykein hearde ik it noch út’e mûle fan in Omrop Fryslân-tillevysje-omropster. Net dat dy altiten sokke geefpraters binne, mar se jouwe dêrom krekt de trends yn’e taal oan. It Frysk libbet dochs, en at it efkes wol giet ek de sprektaal syn eigen wei los fan it Nederlânsk. It elemint fúf- passet ommers ek yn it systeem fan’e Nijfryske telwurden, dat him fan it Nederlânsk ûnderskiedt troch in gruttere fariaasje. Fergelykje de ûndersteande rychjes mar ris:

trije – tredde – trettjin – tritich — drie – derde – dertien – dertig

fjouwer – fjirde – fjirtjin – fjirtich — vier – vierde – veertien – veertig

fiif – *fúfde – *fúftjin – *fúftich — vijf – vijfde – vijftien – vijftig

seis – sechde – sechtjin – sechtich — zes – zesde – zestien – zestig

sân – sande – santjin – santich — zeven – zevende – zeventien – zeventig

njoggen – *njonde – *njontjin – *njontich — negen – negende – negentien – negentig

De foarmen mei in stjerke (*) stean net yn it wurdboek. Mar sjoch ris hoe moai’t se harren foegje yn it systeem fan’e taal!

Tiisdei, fiifentweintich maaie 2010.